बीजिंग: “माणूस दीडशे वर्षांपर्यंत जगू शकतो, मानवी अवयव पुन्हा बदलले जाऊ शकतात आणि तुम्ही जितके जास्त जगाल, तितके तरुण व्हाल,” ही वाक्ये एखाद्या विज्ञानकथेतील नाहीत, तर जगातील दोन सर्वात शक्तिशाली नेते, रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन आणि चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्यातील संभाषणातील आहेत. चीनच्या विजय दिनाच्या परेडनिमित्त झालेल्या भेटीदरम्यान या दोन नेत्यांमध्ये झालेली ही चर्चा आता जगभरात चर्चेचा विषय ठरली असून, यामागील गर्भितार्थावर अनेक तर्कवितर्क लढवले जात आहेत.
व्लादिमीर पुतीन आणि शी जिनपिंग यांच्यामध्ये नेमकं काय घडलं?
रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन नुकतेच चीनच्या दौऱ्यावर आले होते. ३ सप्टेंबर रोजी चीनच्या विजय दिनाच्या परेड कार्यक्रमासाठी त्यांच्यासोबत उत्तर कोरियाचे प्रमुख किम जोंग उन हेदेखील बीजिंगमध्ये उपस्थित होते. दोन्ही नेत्यांचे स्वागत करून त्यांना मंचावर घेऊन जात असताना शी जिनपिंग आणि पुतीन यांच्यात मानवी आयुष्य आणि अमरत्वाच्या शक्यतेवर एक अनौपचारिक संभाषण झाले.
या चर्चेचा व्हिडिओ चीनच्या सरकारी वृत्तवाहिनीनेच प्रसिद्ध केल्याने याला विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. चीनमधील माध्यमांवर सरकारच्या असलेल्या पूर्ण नियंत्रणामुळे, ही चर्चा जगासमोर आणण्यामागे चीन सरकारचा विशिष्ट हेतू असल्याचा अंदाज बांधला जात आहे.
नेत्यांमधील ‘ते’ संभाषण
चर्चेची सुरुवात करताना शी जिनपिंग म्हणाले, “पूर्वी वयाच्या ७० वर्षांपर्यंत जगणे दुर्मिळ मानले जायचे, पण आता विज्ञान सांगते की ७० वर्षे म्हणजे बालपणच आहे.”
त्यावर उत्तर देताना पुतीन यांनी भविष्यातील विज्ञानाची शक्यता मांडली. ते म्हणाले, “बायोटेक्नॉलॉजीमध्ये होत असलेली वेगवान प्रगती पाहता, येत्या काही दशकांत मानवी अवयवांचे प्रत्यारोपण शक्य होईल. यामुळे लोक पुन्हा तरुण होऊ शकतील आणि कदाचित अमरत्वही मिळवू शकतील.”
पुतीन यांच्या या उत्तरावर जिनपिंग यांनी स्मितहास्य करत पुढे म्हटले, “याच शतकात असे तंत्रज्ञान विकसित होईल असा अंदाज आहे. कदाचित माणूस दीडशे वर्षांपर्यंत जगू शकेल.” यानंतर कॅमेरा परेडकडे वळवण्यात आला, जणू काही हे सर्व पूर्वनियोजित असावे.
दीर्घायुष्याची आकांक्षा आणि राजकीय महत्त्वाकांक्षा
पुतीन आणि जिनपिंग या दोघांचेही वय ७२ वर्षे आहे. पुतीन गेल्या २५ वर्षांपासून रशियाचे सर्वोच्च नेते आहेत, तर जिनपिंग यांनी २०१३ पासून चीनची सूत्रे सांभाळली आहेत. जिनपिंग यांनी २०२३ मध्ये चीनच्या संविधानात बदल करून स्वतःसाठी आजीवन अध्यक्षपदाची तरतूद करून घेतली आहे. दोन्ही नेत्यांना आयुष्यभर सत्ता आपल्याकडेच ठेवायची आहे, अशी चर्चा राजकीय वर्तुळात नेहमीच होत असते. या पार्श्वभूमीवर, त्यांच्यातील हे संभाषण त्यांच्या वैयक्तिक आणि राजकीय महत्त्वाकांक्षेकडे निर्देश करते.
चीन आणि रशियामधील ‘अमरत्वाचे’ संशोधन?
या संभाषणामुळे दोन्ही नेते दीर्घायुष्य मिळवण्यासाठी गुप्तपणे काही प्रयोग करत आहेत का, या चर्चेला पुन्हा एकदा उधाण आले आहे.
- चीन: काही रिपोर्ट्सनुसार, चीनमधील प्रयोगशाळांमध्ये शास्त्रज्ञ कृत्रिम यकृत आणि किडनी बनवण्यासाठी ३डी बायो-प्रिंटिंग तंत्रज्ञानावर काम करत आहेत. तसेच, बीजिंग आणि शांघायमधील १०० वर्षांपेक्षा जास्त जगलेल्या २००० हून अधिक लोकांच्या रक्ताचे नमुने गोळा करून त्यांच्या दीर्घायुष्याचे रहस्य शोधण्याचा प्रयत्न सुरू असल्याचे म्हटले जाते.
- रशिया: रशियन माध्यमांनुसार, पुतीन यांचे जुने सहकारी मिखाईल कोवलचुक रशियामध्ये अमरत्वावर संशोधन करत आहेत आणि त्यांनी ‘ऑर्गन प्रिंटिंग’ तंत्रज्ञानात मोठी गुंतवणूक केली आहे. स्वतः पुतीन यांनी २०२४ मध्ये अँटी-एजिंग तंत्रज्ञानावर संशोधन करण्याचे आवाहन केले होते. त्यांची मोठी मुलगी मारिया वोरोंस्तोवा, जी एक एंडोक्राइनोलॉजिस्ट आहे, तिला मानवी पेशींवर संशोधन करण्यासाठी रशियन सरकारकडून लाखो डॉलर्सचा निधी मिळतो.
अफवा आणि वास्तव
पुतीन यांच्याबद्दल अनेक सनसनाटी दावे केले जातात. सायबेरियन लाल हरणाच्या शिंगांचे रक्त पिण्यापासून ते कर्करोग आणि पार्किन्सन्ससारख्या आजारांमुळे बॉडी डबल्सचा वापर करण्यापर्यंतच्या चर्चा कायम सुरू असतात. कुठेही प्रवास करताना त्यांच्या आरोग्याची माहिती लपवण्यासाठी त्यांची विष्ठा गोळा करून रशियात परत आणली जाते, असाही दावा केला जातो.
जगाला संदेश देण्याचा प्रयत्न?
जिनपिंग आणि पुतीन यांच्यातील हे संभाषण सरकारी माध्यमातूनच बाहेर येण्यामागे एक मोठा संदेश दडलेला असू शकतो. वय वाढले किंवा सत्तेवरून दूर होण्याची चर्चा सुरू झाली तरी, ‘आम्ही दोघे कुठेही जाणार नाही,’ असा थेट इशारा देशांतर्गत आणि जागतिक विरोधकांना देण्याचा हा एक प्रयत्न असू शकतो, असे विश्लेषकांचे मत आहे. या चर्चेमुळे या दोन्ही शक्तिशाली नेत्यांच्या भविष्यातील योजनांबद्दल जगाची उत्सुकता आणखी वाढली आहे.