अहमदाबाद विमान अपघात: पायलटवर संशय, वॉल स्ट्रीट जर्नलच्या दाव्याने खळबळ; एअर इंडियाचा रिपोर्ट काय सांगतो?

अहमदाबाद विमान अपघात: पायलटवर संशय, वॉल स्ट्रीट जर्नलच्या दाव्याने खळबळ; एअर इंडियाचा रिपोर्ट काय सांगतो?

ठळक मुद्दे:

• १२ जून रोजी अहमदाबाद-लंडन एअर इंडिया विमान अपघातातील २६० जणांचा मृत्यू.
• अमेरिकन वृत्तपत्र ‘वॉल स्ट्रीट जर्नल’चा दावा – सिनीयर पायलटनेच इंधन पुरवठा बंद केला होता.
• एअर इंडियाचा अहवाल म्हणतो – विमानाच्या फ्युएल स्विचमध्ये कोणताही बिघाड नव्हता.
• वेगवेगळ्या अहवालांमुळे अपघाताच्या कारणावरून गूढ वाढले, पायलट संघटनेचा चौकशीवर आक्षेप.

विस्तृत बातमी:

मुंबई: १२ जून रोजी अहमदाबादहून लंडनला जाणाऱ्या एअर इंडियाच्या विमानाला झालेल्या भीषण अपघाताच्या चौकशीत दररोज नवनवीन आणि धक्कादायक माहिती समोर येत आहे. या अपघातात २६० प्रवाशांचा मृत्यू झाला होता. सुरुवातीला एअरक्राफ्ट अॅक्सिडेंट इन्वेस्टिगेशन ब्युरोच्या (AAIB) अहवालात तांत्रिक बिघाडाची शक्यता वर्तवण्यात आली होती. मात्र, आता अमेरिकेतील प्रसिद्ध वृत्तपत्र ‘वॉल स्ट्रीट जर्नल’ (WSJ) आणि एअर इंडियाच्या अहवालांनी या प्रकरणात नवे वळण आणले असून, थेट पायलटच्या भूमिकेवर संशय निर्माण झाला आहे.

वॉल स्ट्रीट जर्नलचा धक्कादायक दावा

‘वॉल स्ट्रीट जर्नल’ने १६ जुलै रोजी प्रसिद्ध केलेल्या एका विशेष वृत्तानुसार, विमानाचे सिनीयर पायलट कॅप्टन सुमित सभरवाल यांनीच इंजिनचा इंधन पुरवठा बंद केला होता. अपघाताच्या प्राथमिक चौकशीत सहभागी असलेल्या अमेरिकन अधिकाऱ्यांच्या हवाल्याने WSJ ने हा दावा केला आहे. अहवालानुसार, कॉकपिटमधील संभाषणाच्या रेकॉर्डिंगमधून ही माहिती उघड झाली आहे.

अपघातापूर्वी को-पायलट क्लाईव्ह कुंदर यांनी कॅप्टन सभरवाल यांना विचारले, “तुम्ही फ्युएल स्विचला कटऑफ पोझिशनमध्ये का नेले?” यावेळी को-पायलट कुंदर यांचा आवाज घाबरलेला होता, तर कॅप्टन सुमित शांत असल्याचे रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे. या दाव्यामुळे अपघाताला मानवी चूक जबाबदार होती की हा हेतुपुरस्सर केलेला प्रकार होता, यावर चर्चा सुरू झाली आहे. मात्र, पायलटने हे कृत्य चुकून केले की जाणूनबुजून, यावर WSJ च्या अहवालात कोणतेही भाष्य करण्यात आलेले नाही.

AAIB च्या अहवालात काय होते?

यापूर्वी १२ जुलै रोजी भारताच्या AAIB ने आपला १५ पानी प्राथमिक अहवाल सादर केला होता. त्यानुसार, विमानाचे फ्युएल स्विच ‘रन’ पोझिशनवरून ‘कटऑफ’ पोझिशनवर गेल्याने दोन्ही इंजिन बंद पडले आणि अपघात झाला. AAIB च्या अहवालातही दोन्ही पायलट्समधील संवाद उघड करण्यात आला होता.

• एक पायलट: “व्हाय डीड यू कट ऑफ?” (तुम्ही स्विच का बंद केले?)
• दुसरा पायलट: “आय… आय डिडन्ट डू सो.” (मी… मी हे केलेलं नाही.)

मात्र, AAIB च्या अहवालात कोणता प्रश्न कोणी विचारला आणि कोणी उत्तर दिले, याचा स्पष्ट उल्लेख नव्हता. WSJ च्या रिपोर्टने थेट पायलटचे नाव घेऊन हा तपशील उघड केला आहे.

एअर इंडिया आणि तज्ज्ञांची भूमिका

एकीकडे पायलटकडे बोट दाखवले जात असताना, दुसरीकडे एअर इंडियाच्या तपासणीत वेगळीच माहिती समोर आली आहे. महासंचालक नागरी विमान वाहतूक (DGCA) च्या आदेशानंतर एअर इंडियाने आपल्या बोइंग ७३७ आणि ७८७ विमानांच्या फ्युएल कंट्रोल स्विचची तपासणी केली. १६ जुलै रोजी सादर केलेल्या अहवालात, “फ्युएल स्विचमध्ये किंवा त्याच्या ब्लॉकिंग सिस्टीममध्ये कोणताही दोष आढळला नाही,” असे एअर इंडियाने स्पष्ट केले आहे.

दरम्यान, विमान वाहतूक तज्ज्ञ कॅप्टन मोहन रंगनाथन यांनी हा अपघात हेतुपुरस्सर घडवला गेला असावा, असा खळबळजनक दावा केला आहे. त्यांच्या मते, “विमानाचे फ्युएल सिलेक्टर्स आपोआप बंद होत नाहीत. त्यांना लॉक केलेले असते आणि ते मॅन्युअलीच ऑपरेट करावे लागतात. त्यामुळे हे जाणूनबुजून केले असण्याची शक्यता आहे.”

पायलट संघटनेचा अहवालांवर आक्षेप

या संपूर्ण प्रकरणात फेडरेशन ऑफ इंडियन पायलट्स (FIP) या पायलट संघटनेने तीव्र नाराजी व्यक्त केली आहे. “संपूर्ण आणि पारदर्शक चौकशीशिवाय अपघातासाठी पायलटला दोषी ठरवणे चुकीचे आहे. अपूर्ण माहितीच्या आधारे अहवाल सादर करून पायलटची प्रतिमा खराब करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे,” असा गंभीर आरोप FIP चे अध्यक्ष सी. एस. रंधावा यांनी केला आहे. चौकशी प्रक्रियेत पायलट संघटनांना सहभागी करून घेतले गेले नाही, त्यामुळे हे अहवाल एकतर्फी आणि अपूर्ण असल्याचेही त्यांनी म्हटले आहे.

अपघातापूर्वी विमानात होता तांत्रिक बिघाड?

या सर्व गोंधळात ‘इंडियन एक्सप्रेस’च्या एका वृत्ताने आणखी भर टाकली आहे. त्यानुसार, १२ जूनला लंडनला उड्डाण करण्यापूर्वी हे विमान दिल्लीहून अहमदाबादला आले होते. त्यावेळी विमानाच्या ‘स्टेबलायझर पोझिशन ट्रान्सडुसर’मध्ये (विमानाच्या नाकाची हालचाल नियंत्रित करणारा सेन्सर) बिघाड असल्याची नोंद टेक्निकल लॉगमध्ये करण्यात आली होती. हा बिघाड दुरुस्त करण्यात आला होता, असे सांगितले जात असले तरी, अपघाताच्या चौकशीत हा मुद्दाही महत्त्वाचा ठरू शकतो.

एकंदरीत, AAIB, वॉल स्ट्रीट जर्नल आणि एअर इंडियाच्या वेगवेगळ्या अहवालांमुळे अहमदाबाद विमान अपघाताचे गूढ अधिकच वाढले आहे. आता या प्रकरणाची सखोल चौकशी होऊन सत्य कधी समोर येणार, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.