नवी दिल्ली: सुखी आणि निरोगी जीवनासाठी शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य जितके महत्त्वाचे आहे, तितकेच लैंगिक आरोग्य (Sexual Health) देखील महत्त्वाचे मानले जाते. अनेक जोडप्यांच्या मनात हा प्रश्न असतो की, आठवड्यातून किती वेळा शरीर संबंध ठेवणे ‘सामान्य’ किंवा ‘आदर्श’ आहे? याबद्दल अनेक गैरसमज आणि चिंता आढळतात. काहीजण आपल्या लैंगिक जीवनाची तुलना इतरांशी करतात, ज्यामुळे त्यांच्यात तणाव आणि चिंता निर्माण होऊ शकते.
परंतु यावर विज्ञान आणि आरोग्य तज्ज्ञ काय सांगतात? शरीर संबंधांची आदर्श संख्या खरंच ठरलेली आहे का? याचे नेमके फायदे आणि तोटे काय आहेत? चला, या सर्व प्रश्नांची उत्तरे सविस्तरपणे जाणून घेऊया.
आठवड्यातून किती वेळा? लैंगिक आरोग्य आणि विज्ञान काय सांगते?
सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, आठवड्यातून किंवा महिन्यातून किती वेळा शरीर संबंध ठेवावेत, याचा कोणताही एक ‘जादुई आकडा’ किंवा नियम नाही. ही संख्या प्रत्येक जोडप्याच्या वय, आरोग्य, जीवनशैली, कामाचा ताण आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे त्यांच्यातील परस्पर सामंजस्य आणि इच्छा यावर अवलंबून असते.
अमेरिकेतील ‘सोसायटी फॉर पर्सनॅलिटी अँड सोशल सायकॉलॉजी’च्या एका प्रसिद्ध संशोधनानुसार, जी जोडपी आठवड्यातून किमान एकदा शरीर संबंध ठेवतात, त्यांचे भावनिक नाते आणि समाधान हे त्यापेक्षा कमी वेळा संबंध ठेवणाऱ्या जोडप्यांपेक्षा अधिक चांगले असल्याचे दिसून आले. विशेष म्हणजे, आठवड्यातून एकदा पेक्षा जास्त (उदा. तीन किंवा चार वेळा) संबंध ठेवल्याने आनंदाच्या पातळीत फार मोठी वाढ दिसून आली नाही.
याचा अर्थ असा की, नात्यात भावनिक जवळीक आणि समाधान टिकवून ठेवण्यासाठी आठवड्यातून एकदा शरीर संबंध ठेवणे पुरेसे असू शकते. पण हा केवळ एक सरासरी आकडा आहे. जर दोन्ही पार्टनरच्या संमतीने आणि इच्छेने हे प्रमाण कमी-जास्त असेल, तर त्यात काहीही चुकीचे नाही. ‘संख्या’ नाही, तर ‘समाधान’ आणि ‘जवळीक’ महत्त्वाची आहे, हे विज्ञान स्पष्ट करते.
नियमित शरीर संबंधांचे शारीरिक आणि मानसिक फायदे
नियमित आणि आनंदी लैंगिक जीवनाचे अनेक शास्त्रीय फायदे सिद्ध झाले आहेत:
- तणाव कमी होतो: शरीर संबंधांमुळे ‘एंडोर्फिन’ आणि ‘ऑक्सिटोसिन’ सारखे ‘फील-गुड’ हार्मोन्स शरीरात तयार होतात. यामुळे रक्तदाब नियंत्रणात राहतो आणि तणाव व चिंता कमी होण्यास मदत मिळते.
- रोगप्रतिकारशक्ती वाढते: संशोधनानुसार, जे लोक आठवड्यातून एकदा किंवा दोनदा शरीर संबंध ठेवतात, त्यांच्या शरीरात ‘इम्युनोग्लोबुलिन ए’ (Immunoglobulin A) या अँटीबॉडीचे प्रमाण वाढते. ही अँटीबॉडी सर्दी आणि इतर संसर्गांपासून शरीराचा बचाव करते.
- उत्तम झोप लागते: शरीर संबंधानंतर, विशेषतः चरमसुखानंतर (Orgasm) शरीरात ‘प्रोलॅक्टिन’ नावाचा हार्मोन तयार होतो, ज्यामुळे शरीराला आराम मिळतो आणि शांत व गाढ झोप लागण्यास मदत होते.
- हृदयाचे आरोग्य सुधारते: शरीर संबंध ठेवणे हे एका मध्यम तीव्रतेच्या व्यायामासारखे आहे. यामुळे हृदयाची गती वाढते आणि रक्तप्रवाह सुधारतो. नियमित लैंगिक जीवनामुळे हृदयविकाराचा धोका कमी होऊ शकतो.
- नातेसंबंध दृढ होतात: या प्रक्रियेमुळे जोडप्यांमध्ये भावनिक जवळीक वाढते. ‘ऑक्सिटोसिन’ हार्मोनला ‘लव्ह हार्मोन’ किंवा ‘कडल हार्मोन’ असेही म्हणतात, जो विश्वास आणि भावनिक बंध दृढ करतो.
- वेदना कमी होतात: डोकेदुखी किंवा शरीरातील इतर वेदना कमी करण्यासाठी शरीर संबंध एक नैसर्गिक ‘पेनकिलर’ म्हणून काम करू शकतात, कारण यामुळे वेदना कमी करणारे हार्मोन्स तयार होतात.
अतिरेक किंवा दबावाचे तोटे काय?
ज्याप्रमाणे शरीर संबंधांचे फायदे आहेत, त्याचप्रमाणे त्याबद्दलचा दबाव किंवा अतिरेक काही तोटेही निर्माण करू शकतो:
- नात्यात तणाव: जर एका पार्टनरची इच्छा जास्त आणि दुसऱ्याची कमी असेल, तर त्यांच्यात संघर्ष, निराशा किंवा दबाव निर्माण होऊ शकतो. जबरदस्ती किंवा केवळ पार्टनरला खूश करण्यासाठी ठेवलेले संबंध नात्यासाठी घातक ठरू शकतात.
- कार्यक्षमतेची चिंता (Performance Anxiety): ‘आम्ही पुरेसे संबंध ठेवत नाही’ या चिंतेमुळे अनेक पुरुषांमध्ये आणि महिलांमध्ये कार्यक्षमतेबद्दलची चिंता निर्माण होते, ज्यामुळे लैंगिक जीवनाचा आनंद घेता येत नाही.
- शारीरिक इजा: अति-उत्साहात किंवा योग्य तयारीशिवाय ठेवलेल्या संबंधांमुळे गुप्तांगाला इजा किंवा संसर्ग होण्याचा धोका असतो.
निष्कर्ष: संवाद महत्त्वाचा
शेवटी, तुमच्या लैंगिक जीवनासाठी कोणताही बाहेरील नियम किंवा मापदंड लावू नका. तुमच्यासाठी आणि तुमच्या पार्टनरसाठी काय योग्य आहे, हे तुम्ही दोघांनी मिळून ठरवणे महत्त्वाचे आहे. संख्या मोजण्याऐवजी, एकमेकांशी मनमोकळा संवाद साधा. एकमेकांच्या गरजा, इच्छा आणि वेळेचा आदर करा. एक आनंदी आणि समाधानी लैंगिक जीवन हे आकड्यांवर नाही, तर प्रेम, विश्वास आणि परस्पर सामंजस्यावर अवलंबून असते, हेच विज्ञानाचे सार आहे.