धर्मस्थळ (Dharmasthala) : कर्नाटकातील एक पवित्र तीर्थक्षेत्र म्हणून ओळखले जाणारे धर्मस्थळ आज एका वेगळ्याच कारणाने चर्चेत आहे. हे कारण आहे गेल्या ४० वर्षांपासून सुरू असलेल्या गूढ घटनांचे, ज्यात ४०० हून अधिक महिला बेपत्ता झाल्या आहेत आणि आता एका अज्ञात व्यक्तीने १०० पेक्षा जास्त मृतदेह पुरल्याचा खळबळजनक दावा केला आहे. या दाव्यानंतर सुरू झालेल्या तपासाने संपूर्ण देशाला हादरवून सोडले आहे. काय आहे हे संपूर्ण प्रकरण? चला, सुरुवातीपासून जाणून घेऊया.
एका मुलीची शोकांतिका: सौजन्या प्रकरण
या प्रकरणाची एक महत्त्वाची कडी म्हणजे १७ वर्षीय सौजन्याचा मृत्यू. कॉलेजमधून परतताना रोज वेळेवर घरी येणारी सौजन्या एके दिवशी घरी पोहोचलीच नाही. पश्चिम घाटाच्या पायथ्याशी असलेल्या तिच्या २०० लोकवस्तीच्या गावात ही बातमी वाऱ्यासारखी पसरली. घाटाच्या वळणवाटेने ती नेहमी घरी यायची. तिच्या मैत्रिणींनी तिला घाटाच्या दिशेने जाताना पाहिलं होतं, एका काकांनी तिला रस्त्यात पाहिल्याचंही सांगितलं, पण मग सौजन्या गेली कुठे?
संपूर्ण गावाने रात्रभर जंगल, शेतं आणि रिकामी घरे पिंजून काढली, पण ती सापडली नाही. अखेर गावकरी पोलीस स्टेशनला पोहोचले, पण सुरुवातीला पोलिसांनी गुन्हा दाखल करून घेण्यासही टाळाटाळ केली. लोकांचा जमाव पाहून त्यांनी एफआयआर घेतली आणि दुसऱ्या दिवशी तपास करू असे सांगितले.
दुसऱ्या दिवशी सकाळी सौजन्याच्या घरापासून अवघ्या २०० मीटर अंतरावर तिचा मृतदेह सापडला. मृतदेहाची अवस्था अत्यंत विदारक होती आणि तिच्या गुप्तांगावर चिखल फासण्यात आला होता. गावकऱ्यांना धक्का बसला, कारण रात्री त्यांनी याच ठिकाणी शोध घेतला होता आणि तिथे काहीही नव्हते. याचाच अर्थ, मृतदेह रात्रीतून आणून टाकला होता.
धर्मस्थळ चुकीचा तपास आणि बळीचा बकरा
या प्रकरणानंतर काही तरुणांनी संतोष नावाच्या एका मानसिक रुग्णाला पकडून पोलिसांच्या स्वाधीन केले आणि तोच आरोपी असल्याचा दावा केला. संतोष हा शृंगेरी येथे राहणारा आणि मंदिरातील प्रसादावर जगणारा एक मानसिक रुग्ण होता. पोलिसांनीही कोणताही सबळ पुरावा नसताना संतोषनेच गुन्हा केल्याचे जाहीर करून टाकले.
सौजन्याच्या शवविच्छेदनाचे व्हिडिओग्राफी करण्यात आली नाही. फॉरेन्सिकसाठी पाठवलेले नमुनेही उशिरा पाठवण्यात आले. पोलिसांच्या तपासावर संशय तेव्हा अधिक बळावला, जेव्हा त्यांनी सौजन्याच्या आईकडून तिचे घरातले अंतर्वस्त्र घेतले आणि तेच संतोषकडून जप्त केल्याचे न्यायालयात सांगितले. यानंतर कुटुंबीयांनी सीआयडी तपासाची मागणी केली. सीआयडी आणि नंतर सीबीआयनेही तपास केला, पण अनेक वर्षे केवळ संतोषवरच आरोप निश्चित करण्यात आले. अखेर, २०२३ साली सर्वोच्च न्यायालयाने अपुऱ्या पुराव्यांअभावी आणि चुकीच्या तपासामुळे संतोषची निर्दोष मुक्तता केली. पण खरा गुन्हेगार मोकाटच राहिला.
एकामागून एक गूढ घटना: ४० वर्षांचा रक्तरंजित इतिहास
सौजन्या प्रकरण हे एकमेव नव्हते. धर्मस्थळ परिसरात गेल्या ४० वर्षांत ४१६ हून अधिक लोक बेपत्ता झाल्याच्या नोंदी आहेत, ज्यात ९५% महिला आहेत. यातील काही प्रमुख घटना खालीलप्रमाणे:
- १९७९: वेदवल्ली नावाच्या प्राध्यापिकेने कॉलेज व्यवस्थापनाविरुद्ध खटला जिंकला, पण काही दिवसांतच त्या स्वतःच्या घरात जळालेल्या अवस्थेत सापडल्या.
- १९८६: पद्मलता नावाची विद्यार्थिनी कॉलेजला गेली, पण परतलीच नाही. चार महिन्यांनी नेत्रावती नदीत तिचा सांगाडा सापडला.
- २००३: अनन्या भट नावाची एमबीबीएसची विद्यार्थिनी मित्रांसोबत धर्मस्थळला आली आणि बेपत्ता झाली. तिच्या आईने शोध घेण्याचा प्रयत्न केला असता, तिला मारहाण करून बंगळूरच्या हॉस्पिटलमध्ये बेशुद्ध अवस्थेत ठेवण्यात आले.
या सर्व प्रकरणांमध्ये तपास योग्य दिशेने झालाच नाही आणि प्रकरणे फाइलबंद झाली.
एका सफाई कामगाराचा थरारक खुलासा
हे सर्व सुरू असतानाच, २२ जून २०२५ रोजी बंगळूरच्या सतीश देशपांडे आणि गवडा नावाच्या वकिलांनी एक पत्र सोशल मीडियावर प्रसिद्ध केले. यात त्यांच्या एका अशिलाने, जो पूर्वी धर्मस्थळात सफाई कामगार होता, धक्कादायक कबुली दिली होती. १९९५ ते २०१४ या काळात काही बाहुबली लोकांच्या सांगण्यावरून आपण १०० पेक्षा जास्त महिलांचे मृतदेह पुरल्याचे त्याने सांगितले. आपण हे मृतदेह कुठे पुरले आहेत, त्या जागाही दाखवण्यास तयार असल्याचे त्याने म्हटले. या पत्रामुळे कर्नाटकात खळबळ उडाली.
अखेर, अनेक प्रयत्नांनंतर आणि माध्यमांच्या दबावानंतर, ४ जुलै रोजी गुन्हा दाखल करण्यात आला आणि डीआयजी प्रणब मोहंती यांच्या अध्यक्षतेखाली विशेष तपास पथकाची (एसआयटी) स्थापना झाली.
उत्खनन आणि सापडलेले अवशेष
त्या व्यक्तीने सांगितलेल्या १३ जागांवर उत्खनन सुरू झाले.
- साईट नंबर १ ते ५: या ठिकाणी काहीही सापडले नाही, केवळ एक पॅन कार्ड आणि डेबिट कार्ड मिळाले.
- साईट नंबर ६: येथे खोदकाम केले असता, मानवी सांगाड्याचे १५ अवशेष सापडले. ही हाडे पुरुषाची असल्याचे स्पष्ट झाले.
- साईट नंबर ७ ते १०: येथेही काहीही सापडले नाही.
- साईट नंबर ११-ए: ही जागा सर्वात महत्त्वाची ठरली. येथे मानवी हाडांचा खच सापडला, ज्यात एक कवटी आणि मणक्याचा समावेश होता. जवळच एका झाडाला गाठ मारलेली साडीही सापडली. ही हाडे महिलेची असल्याचा अंदाज आहे. या ठिकाणी मिठाच्या पिशव्याही सापडल्या, ज्यामुळे मृतदेह लवकर कुजण्यास मदत होते.
- साईट नंबर १२ आणि १३: येथे अजून तपास सुरू आहे.
फॉरेन्सिक तपासात माती आणि हाडांमध्ये विषारी अंश सापडल्याने या प्रकरणाचे गूढ अधिकच वाढले आहे.
सध्याची परिस्थिती आणि अनुत्तरित प्रश्न
या प्रकरणामुळे धर्मस्थळ परिसरातील वातावरण पूर्णपणे बदलले आहे. दर्शनासाठी येणारी गर्दी निम्म्यावर आली आहे. लॉज आणि हॉटेल रिकामे पडले आहेत. एकेकाळी जिथे दर्शनाच्या वेळेची चर्चा व्हायची, तिथे आता मृतदेह, हाडे आणि बेपत्ता लोकांची चर्चा होते.
स्थानिक शक्तिशाली कुटुंब, पोलिसांची भूमिका आणि त्या काळ्या कपड्यातील अज्ञात व्यक्तीच्या साक्षीवर अनेक प्रश्नचिन्हे निर्माण झाली आहेत. न्यायव्यवस्थेच्या या लढाईत अनेक कुटुंबे आपल्या मुलींचे केवळ अवशेष मिळावेत, यासाठी आस लावून बसली आहेत. या उत्खननातून आणि त्या अज्ञात व्यक्तीच्या साक्षीमधून धर्मस्थळच्या जंगलात दडलेली अनेक रहस्ये बाहेर येतील का, की ही प्रकरणे कायमचीच अनुत्तरित राहतील, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.