भाजप प्रदेशाध्यक्षांच्या विधानाने खळबळ; राज ठाकरे-भाजप युतीचे पुन्हा संकेत?
मुंबई: “राजकारणात कधी काय होईल याची कल्पना नसते. देवेंद्र फडणवीस आणि राज ठाकरे यांचे मैत्रीपूर्ण संबंध आहेत आणि मुंबईच्या जनतेच्या हितासाठी दोघेही योग्य पाऊल उचलतील,” असे सूचक विधान भाजपचे नवनिर्वाचित प्रदेशाध्यक्ष रवींद्र चव्हाण यांनी केले आहे. ऐन ठाकरे बंधूंच्या संभाव्य युतीच्या चर्चेच्या पार्श्वभूमीवर, भाजपच्या सर्वोच्च नेतृत्वानेच मनसेसोबतच्या युतीचे दरवाजे उघडे असल्याचे संकेत दिल्याने राज्याच्या राजकारणात मोठी खळबळ उडाली आहे.
नेमके काय म्हणाले रवींद्र चव्हाण?
एका वृत्तवाहिनीला दिलेल्या मुलाखतीत बोलताना रवींद्र चव्हाण यांनी आगामी निवडणुका महायुती म्हणूनच लढणार असल्याचे स्पष्ट केले. मात्र, ‘ठाकरे बंधू एकत्र येण्याच्या चर्चेमुळे भाजप राज ठाकरेंपासून दूर जाणार का?’ या प्रश्नावर त्यांनी अत्यंत मुत्सद्दी उत्तर दिले.
चव्हाण म्हणाले, “राजकारणात काहीही होऊ शकते. विजय मेळाव्यानंतर खुद्द राज ठाकरेंनीच कार्यकर्त्यांना युतीबद्दल बोलण्यास मनाई केली आहे. प्रत्येक पक्ष सावधपणे पावले टाकत आहे. राज ठाकरे हे एक समजूतदार नेते आहेत. त्यांचे आणि देवेंद्र फडणवीस यांचे संबंध मैत्रीचे आहेत. मुंबईकरांच्या हिताचा विचार करूनच ते दोघेही निर्णय घेतील.” चव्हाण यांच्या या विधानाने भाजप एकाच वेळी महायुती कायम ठेवताना, मनसेचा पर्यायही खुला ठेवत असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
विधानामागील राजकीय समीकरणे
रवींद्र चव्हाण यांचे हे विधान अशा वेळी आले आहे, जेव्हा महायुतीमध्ये सर्वकाही आलबेल नसल्याची चर्चा सुरू आहे. मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेना गट विविध कारणांमुळे अडचणीत सापडला आहे. मंत्री संजय शिरसाट यांच्यावरील आरोपांपासून ते आमदार संजय गायकवाड यांच्यावरील मारहाणीच्या गुन्ह्यापर्यंत, अनेक प्रकरणांमध्ये भाजपने शिंदे गटाला मोकळीक न देता चौकशीचे आदेश दिले आहेत. त्यामुळे भाजपच शिंदे गटाला कमकुवत करून त्यांना पर्याय शोधत आहे का, अशी राजकीय वर्तुळात चर्चा आहे.
या पार्श्वभूमीवर, भाजपसाठी राज ठाकरे एक महत्त्वाचा पर्याय ठरू शकतात. याची काही प्रमुख कारणे आहेत:
- मुंबई महापालिकेचे गणित: मुंबई महापालिकेवर कोणत्याही परिस्थितीत भाजपला आपला झेंडा फडकवायचा आहे. मात्र, जागावाटपात एकनाथ शिंदे यांचा शिवसेना गट, विशेषतः मुंबई आणि ठाण्यात, भाजपसाठी मोठा अडथळा ठरू शकतो. शिंदे येथे तडजोड करण्याची शक्यता कमी आहे. अशा परिस्थितीत, कमी आमदार-खासदार संख्याबळ असलेले राज ठाकरे जागावाटपात अधिक ताणून धरणार नाहीत, असा भाजपचा होरा असू शकतो. भाजपचा पारंपरिक अमराठी मतदार आणि राज ठाकरेंमुळे मिळणारा काही टक्के मराठी मतदार, या समीकरणावर मुंबई जिंकता येईल, असे गणित मांडले जात आहे.
- ‘किंगमेकर’ होण्याची संधी: दुसरीकडे, अनेक वर्षांपासून सत्तेबाहेर असलेल्या मनसेला भाजपसोबतच्या युतीमुळे मोठा राजकीय फायदा होऊ शकतो. सत्तेचा टेकू मिळाल्यास पक्षाला नवसंजीवनी मिळू शकते. ‘किंग’ होण्याऐवजी ‘किंगमेकर’च्या भूमिकेत राहून राज ठाकरे सत्तेत महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात, असे राजकीय विश्लेषकांचे मत आहे.
युतीसमोरील आव्हाने
ही युती दोन्ही पक्षांसाठी फायद्याची वाटत असली, तरी तिच्या मार्गात अनेक आव्हाने आहेत.
- उद्धव ठाकरेंना सहानुभूती: जर राज ठाकरेंनी उद्धव ठाकरेंऐवजी भाजपला निवडले, तर ‘ठाकरे बंधूंना एकत्र येऊ न देण्यासाठी भाजपने डाव टाकला’ असा संदेश जनतेत जाऊ शकतो. याचा थेट फायदा सहानुभूतीच्या लाटेवर स्वार झालेल्या उद्धव ठाकरेंना होऊ शकतो.
- ‘वापरा आणि फेका’ धोरण: “आधी उद्धव ठाकरेंचे राजकारण संपवण्यासाठी शिंदेंना आणि आता शिंदेंचे राजकारण संपवण्यासाठी राज ठाकरेंना सोबत घेतले जात आहे,” असा ‘वापरा आणि फेका’ धोरणाचा आरोप भाजपवर अधिक गडद होऊ शकतो.
- मतदारांची नाराजी: अमराठी व्यापाऱ्यांविरोधात आंदोलन करणाऱ्या मनसेसोबत भाजपने युती केल्यास, भाजपचा पारंपरिक अमराठी मतदार नाराज होण्याची शक्यता आहे. तसेच, भाजपसोबत गेल्याने मनसेचा कट्टर मराठी मतदारही दुरावू शकतो.
थोडक्यात, रवींद्र चव्हाण यांनी जरी युतीचे संकेत दिले असले, तरी भाजप-मनसे युतीची वाट आव्हानांनी भरलेली आहे. या संभाव्य युतीचे फायदे आणि तोटे दोन्ही पक्षांना मोजावे लागणार आहेत. त्यामुळे आगामी काळात राज्याच्या राजकारणात कोणत्या नव्या समीकरणांचा उदय होतो, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.