सोने दर – सोन्याने ओलांडला एक लाखाचा टप्पा! डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या एका निर्णयामुळे भाव आणखी वाढणार?

सोने दर : जागतिक अनिश्चितता, रुपयाचे अवमूल्यन आणि अमेरिकेने स्वित्झर्लंडवर लादलेल्या टॅरिफमुळे भारतीय बाजारात सोन्याच्या दरात विक्रमी वाढ झाली आहे. जाणून घ्या यामागील संपूर्ण अर्थकारण.

मुंबई: जागतिक अर्थव्यवस्थेतील अनिश्चिततेचे सावट, रशिया-युक्रेन आणि इराण-इस्त्रायल सारखे भू-राजकीय संघर्ष, आणि त्यातच अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी विविध देशांवर लादलेले टॅरिफ (आयात शुल्क), या सर्वांचा एकत्रित परिणाम म्हणून जगभरातील आर्थिक बाजारपेठांमध्ये अस्थिरता निर्माण झाली आहे. अशा परिस्थितीत सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून सोन्याकडे कल वाढल्याने भारतात सोन्याच्या दराने प्रति तोळा एक लाख रुपयांचा ऐतिहासिक टप्पा ओलांडला आहे. ही वाढ इथेच न थांबता आगामी काळात दर आणखी वाढण्याची शक्यता तज्ञांकडून वर्तवली जात आहे.

वर्षभरात सोने दर 

या वर्षाच्या सुरुवातीपासूनच सोन्याच्या दरात सातत्याने वाढ दिसून येत आहे.

• १ जानेवारी २०२५: २४ कॅरेट सोन्याचा भाव प्रति तोळा ₹७६,१६२ होता.
• फेब्रुवारी २०२५: दरात वाढ होऊन तो ₹८२,००० पर्यंत पोहोचला.
• मार्च २०२५: भाव ₹८५,००० च्या पुढे गेला.
• मे २०२५: सोन्याने ₹९३,००० चा टप्पा गाठला.
• १ जुलै २०२५: दर ₹९५,००० वर पोहोचला.
• १० ऑगस्ट २०२५: सोन्याच्या दराने उसळी घेत प्रति तोळा ₹१,००,३४० चा विक्रमी आकडा गाठला.

डोनाल्ड ट्रम्प यांचे ‘टॅरिफ’ आणि सोन्याचे दर यांचे कनेक्शन काय?

सोन्याच्या दरवाढीमागे डोनाल्ड ट्रम्प यांनी लादलेले टॅरिफ हे एक प्रमुख कारण सांगितले जात आहे. ट्रम्प यांनी अनेक देशांवर वेगवेगळे टॅरिफ लावले आहेत, ज्यापैकी स्वित्झर्लंडवर लावलेला ३९% टॅरिफ हा भारतासाठी महत्त्वाचा ठरला आहे.

स्वित्झर्लंड हे जगातील सर्वात मोठे गोल्ड रिफायनरी केंद्र आहे, जिथे मोठ्या प्रमाणावर सोने शुद्ध करून निर्यात केले जाते. अमेरिका हा स्वित्झर्लंडकडून सोन्याची मोठ्या प्रमाणात आयात करतो. २०२४ मध्ये अमेरिकेने स्वित्झर्लंडकडून तब्बल ६१.५ अब्ज डॉलर्सचे सोने आयात केले होते. मात्र, आता या आयातीवर ३९% टॅरिफ लागू झाल्याने स्विस कंपन्यांना हा व्यापार करणे आर्थिकदृष्ट्या परवडणारे नाही. यामुळे स्वित्झर्लंड आणि अमेरिकेतील सोन्याचा व्यापार कमी होण्याची शक्यता आहे.

स्वित्झर्लंडच्या टॅरिफचा भारतावर परिणाम

भारत आपल्या सोन्याच्या गरजेपैकी सुमारे ४१% सोने एकट्या स्वित्झर्लंडमधून आयात करतो. २०२४ मध्ये भारताने स्वित्झर्लंडकडून १८.२ अब्ज डॉलर्स किमतीच्या सोन्याची आयात केली होती.

आता अमेरिकेसोबतचा व्यापार कमी झाल्याने त्याचा परिणाम जागतिक पुरवठा साखळीवर होईल. स्वित्झर्लंडमधील रिफायनिंग प्रक्रिया महाग होण्याची शक्यता आहे, ज्याचा थेट फटका भारतासारख्या आयातदार देशांना बसेल. आयातीचा खर्च वाढल्याने देशांतर्गत बाजारात सोन्याचे दर वाढणे स्वाभाविक आहे.

रुपयाचे अवमूल्यन आणि इतर कारणे

दरवाढीमागे केवळ टॅरिफ हे एकमेव कारण नाही, तर डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची होणारी घसरणही तितकीच जबाबदार आहे. आंतरराष्ट्रीय स्तरावर सोन्याचा व्यापार डॉलरमध्ये होतो. रुपया कमकुवत झाल्यास सोने आयात करण्यासाठी जास्त पैसे मोजावे लागतात, ज्यामुळे देशात सोन्याचे दर वाढतात. ऑगस्ट महिन्यात डॉलरची किंमत ₹८३.५ वरून ₹८७.६० पर्यंत पोहोचली, ज्यामुळे आयातीचा खर्च वाढला आहे.

यासोबतच, जागतिक अस्थिरतेच्या काळात गुंतवणूकदार सोन्याला ‘सुरक्षित आश्रयस्थान’ (Safe Haven) मानतात. त्यामुळे केवळ सामान्य नागरिकच नव्हे, तर विविध देशांच्या मध्यवर्ती बँकाही सोन्याची खरेदी आणि साठवणूक वाढवतात. या वाढत्या मागणीमुळेही दरांवर दबाव येत आहे.

पुढे काय?

सध्याच्या टॅरिफच्या गोंधळानंतर, व्हाईट हाऊसने लवकरच एक सूचना जारी करून सोन्याच्या बारवरील टॅरिफबद्दलचा गैरसमज दूर केला जाईल, असे संकेत दिले आहेत. जर सोन्याला या टॅरिफमधून वगळण्यात आले, तर बाजारात निर्माण झालेली अस्थिरता कमी होऊन दर स्थिर होण्यास मदत होऊ शकते. मात्र, तोपर्यंत आणि जर टॅरिफ कायम राहिला, तर आगामी काळात सोनं आणखी महाग होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.