‘टर्बन टोर्नेडो’चा अखेरचा श्वास; महान मॅरेथॉनपटू सरदार फौजा सिंग यांचे ११४ व्या वर्षी अपघाती निधन

‘टर्बन टोर्नेडो’चा अखेरचा श्वास; महान मॅरेथॉनपटू सरदार फौजा सिंग यांचे ११४ व्या वर्षी अपघाती निधन

जालंधर, पंजाब: आपल्या अविश्वसनीय इच्छाशक्ती आणि धावण्याच्या पॅशनने जगभरातील लाखो लोकांना प्रेरणा देणारे, ‘टर्बन टोर्नेडो’ (Turbaned Tornado) या नावाने प्रसिद्ध असलेले महान मॅरेथॅानपटू सरदार फौजा सिंग यांचे सोमवारी, १४ जुलै २०२५ रोजी वयाच्या ११४ व्या वर्षी अपघाती निधन झाले. पंजाबमधील जालंधर येथील त्यांच्या मूळ गावी बियास पिंड येथे रस्ता ओलांडताना एका अज्ञात वाहनाने त्यांना धडक दिली. या दुःखद घटनेमुळे केवळ क्रीडाविश्वावरच नव्हे, तर जगभरातील त्यांच्या चाहत्यांवर शोककळा पसरली आहे.

सरदार फौजा सिंग यांचा एक प्रेरणादायी प्रवास

१ एप्रिल १९११ रोजी ब्रिटिश भारतातील पंजाबमध्ये जन्मलेले फौजा सिंग हे खऱ्या अर्थाने एक जिवंत आख्यायिका होते. त्यांचे आयुष्य हे दृढनिश्चय आणि कधीही हार न मानण्याच्या वृत्तीचे प्रतीक होते. वयाची ८९ वर्षे पूर्ण झाल्यावर त्यांनी मॅरेथॅान धावण्यास सुरुवात केली, हे त्यांच्या विलक्षण प्रवासाचे वैशिष्ट्य होते. ज्या वयात लोक निवृत्तीचा विचार करतात, त्या वयात फौजा सिंग यांनी धावण्याच्या ट्रॅकवर आपली दुसरी इनिंग सुरू केली आणि इतिहास घडवला.

त्यांच्या आयुष्यातील हा बदल एका दुःखद घटनेनंतर झाला. १९९२ मध्ये त्यांची पत्नी आणि नंतर एका अपघातात मुलाचे निधन झाले. या एकाकीपणातून आणि दुःखातून बाहेर पडण्यासाठी त्यांनी धावण्याचा मार्ग निवडला. सुरुवातीला ते केवळ विरंगुळा म्हणून धावत होते, पण लवकरच धावणे हे त्यांच्या जगण्याचे कारण बनले. त्यांनी लंडनमध्ये स्थायिक झाल्यानंतर धावण्याचे गंभीर प्रशिक्षण सुरू केले आणि लवकरच ते मॅरेथॅान स्पर्धांमध्ये भाग घेऊ लागले.

सरदार फौजा सिंग विक्रमांचे बादशाह ‘टर्बन टोर्नेडो’

फौजा सिंग यांनी धावण्याच्या आपल्या पॅशनने वयाची सर्व बंधने झुगारून दिली. २००० साली त्यांनी पहिल्यांदा लंडन मॅरेथॅानमध्ये भाग घेतला आणि त्यानंतर त्यांनी मागे वळून पाहिले नाही. त्यांच्या नावावर अनेक विक्रम नोंदवले गेले आहेत.
२०११ साली, वयाच्या १०० व्या वर्षी, त्यांनी टोरोंटो वॉटरफ्रंट मॅरेथॅान यशस्वीरीत्या पूर्ण केली. ही मॅरेथॅान पूर्ण करणारे ते जगातील सर्वात वयस्कर व्यक्ती ठरले. या ऐतिहासिक कामगिरीमुळे त्यांचे नाव ‘गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड्स’मध्ये नोंदवले गेले. त्यांचे हे यश पाहून संपूर्ण जग अचंबित झाले आणि तेव्हापासून त्यांना ‘टर्बन टोर्नेडो’ म्हणजेच ‘पगडीवाला तुफान’ हे टोपणनाव मिळाले. त्यांची पगडी आणि पांढरी दाढी ही त्यांची ओळख बनली आणि ते जगभरातील मॅरेथॅान स्पर्धांमधील एक प्रमुख आकर्षण ठरले.

त्यांनी लंडन, न्यूयॉर्क आणि टोरोंटो सारख्या अनेक प्रतिष्ठित मॅरेथॅान स्पर्धांमध्ये भाग घेतला. वयाच्या ९० व्या वर्षी त्यांनी ५ तास ४० मिनिटांत मॅरेथॅान पूर्ण करण्याचा विक्रम केला होता, जो त्यांच्या वयोगटातील एक जागतिक विक्रम आहे. त्यांनी केवळ मॅरेथॅानच नव्हे, तर इतर धावण्याच्या स्पर्धांमध्येही अनेक विक्रम प्रस्थापित केले.

साधी जीवनशैली आणि सकारात्मक विचार

फौजा सिंग यांच्या या अविश्वसनीय ऊर्जेचे रहस्य त्यांच्या साध्या आणि शिस्तबद्ध जीवनशैलीत दडले होते. ते शाकाहारी होते आणि त्यांच्या आहारात दही, हिरव्या भाज्या, डाळी आणि चपाती यांचा समावेश असे. ते तळलेले पदार्थ खाणे टाळत असत. दररोज धावण्याचा सराव आणि सकारात्मक विचार हे त्यांच्या दीर्घायुष्याचे आणि उत्साहाचे गमक होते, असे ते नेहमी सांगत. “मी धावतो कारण मला धावणे आवडते,” हे त्यांचे साधे पण प्रभावी वाक्य होते.

एक पर्वाचा अंत

सोमवारी दुपारी साडेतीनच्या सुमारास आपल्या गावातून फेरफटका मारताना रस्ता ओलांडत असताना एका भरधाव वाहनाने त्यांना जोरदार धडक दिली. त्यांना तातडीने जवळच्या खासगी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले, मात्र उपचारादरम्यान त्यांची प्राणज्योत मालवली. त्यांच्या निधनाची बातमी वाऱ्यासारखी पसरली आणि पंजाबचे राज्यपाल गुलाबचंद कटारिया यांच्यासह अनेक मान्यवरांनी शोक व्यक्त केला. राज्यपालांनी म्हटले की, “सरदार फौजा सिंग जी हे दृढनिश्चयाचे प्रतीक होते. त्यांचे निधन ही केवळ पंजाबसाठीच नव्हे, तर संपूर्ण जगासाठी एक मोठी हानी आहे.”

फौजा सिंग यांनी २०१२ च्या लंडन ऑलिम्पिकमध्ये मशाल वाहण्याचा मानही मिळवला होता. त्यांनी ‘अ‍ॅडिडास’सारख्या मोठ्या ब्रँडसाठी जाहिरातही केली होती. ‘टर्बन टोर्नेडो’ नावाने त्यांच्या जीवनावर एक पुस्तकही प्रकाशित झाले आहे.
सरदार फौजा सिंग यांचे जीवन हे एक प्रेरणादायी गाथा आहे. त्यांनी हे सिद्ध केले की स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी वयाचे कोणतेही बंधन नसते. त्यांचे निधन झाले असले तरी, त्यांची जिद्द, उत्साह आणि सकारात्मकतेचा वारसा येणाऱ्या पिढ्यांना नेहमीच प्रेरणा देत राहील. ‘टर्बन टोर्नेडो’ आता शांत झाला असला तरी, त्यांनी धावण्याच्या ट्रॅकवर उमटवलेल्या पाऊलखुणा कधीही पुसल्या जाणार नाहीत.