नवी दिल्ली: देशभरातील लाखो विद्यार्थी सध्या प्रचंड संतापात आहेत. कारण आहे स्टाफ सिलेक्शन कमिशन (SSC) द्वारे आयोजित ‘फेज १३’ परीक्षेतील भीषण गैरव्यवस्थापन. परीक्षा केंद्रांवर संगणक बंद पडण्यापासून ते सर्व्हर डाऊन होण्यापर्यंत, आणि पेपरफुटीच्या आरोपांपासून ते हजारो किलोमीटर दूर परीक्षा केंद्र देण्यापर्यंतच्या गंभीर समस्यांनी या परीक्षेला ग्रासले आहे. याविरोधात आवाज उठवणाऱ्या विद्यार्थी आणि शिक्षकांवर पोलिसांनी लाठीचार्ज केल्याने परिस्थिती आणखी चिघळली आहे.
SSC परीक्षा केंद्रांवरील अनागोंदीचे भीषण वास्तव
केंद्र सरकारच्या विविध मंत्रालये आणि विभागांमधील गट ‘ब’ आणि गट ‘क’ पदांसाठी २४ जुलै ते १ ऑगस्ट दरम्यान ही परीक्षा घेण्यात आली. मात्र, परीक्षेच्या पहिल्या दिवसापासूनच देशभरातील केंद्रांवरून तक्रारींचा पाऊस पडू लागला.
- तांत्रिक समस्या: अनेक केंद्रांवर बायोमेट्रिक प्रणाली बंद होती. जुने संगणक परीक्षेच्या मध्यातच बंद पडत होते किंवा स्क्रीन १०-१५ मिनिटांसाठी हँग होत होती. माऊस आणि पेन इतक्या खराब दर्जाचे होते की, उत्तरे निवडणेही कठीण झाले होते.
- अपुरा व्यवस्थापन: अनेक ठिकाणी परीक्षेच्या मध्येच वीज गेली किंवा सर्व्हर क्रॅश झाला, पण कोणताही बॅकअप उपलब्ध नव्हता.
- केंद्रांची दुरवस्था: काही परीक्षा केंद्रे अक्षरशः निर्जन ठिकाणी, शेताच्या मधोमध होती. तुटलेल्या खुर्च्या, पंख्यांचा अभाव, पाणी आणि स्वच्छतागृहांची गैरसोय अशा स्थितीत विद्यार्थ्यांना परीक्षा द्यावी लागली. एका केंद्रावर तर तळमजल्यावर गायी-म्हशी बांधलेल्या होत्या आणि पहिल्या मजल्यावर परीक्षा सुरू होती.
- परीक्षा रद्द: अनेक केंद्रांवर तांत्रिक कारणांमुळे ऐनवेळी परीक्षा रद्द करण्यात आली. हजारो किलोमीटरचा प्रवास करून आलेल्या विद्यार्थ्यांना केंद्रावर पोहोचल्यावर ‘परीक्षा रद्द’ झाल्याची नोटीस दिसली, ज्यामुळे त्यांचा वेळ आणि पैसा दोन्ही वाया गेले.
पेपरमधील घोळ आणि प्रशासकीय बेजबाबदारपणा
विद्यार्थ्यांनी केलेल्या दाव्यानुसार, वेगवेगळ्या शिफ्टमधील पेपर जवळपास ७० ते ८० टक्के सारखाच होता, ज्यामुळे पेपर फुटण्याची आणि मोठ्या प्रमाणावर कॉपी होण्याची शक्यता वाढली आहे.
सर्वात धक्कादायक बाब म्हणजे, अनेक परीक्षा केंद्रांवर पर्यवेक्षक (Invigilators) गैरहजर होते किंवा ते विद्यार्थ्यांवर लक्ष देण्याऐवजी मोबाईलवर रील्स पाहण्यात व्यस्त होते. विद्यार्थ्यांनी गैरसोयीबद्दल आवाज उठवल्यास त्यांना शांत करण्यासाठी केंद्रांवर बाउन्सर्स तैनात करण्यात आले होते. काही ठिकाणी तर विरोध करणाऱ्या विद्यार्थ्यांचे डोके फोडल्याच्या आणि मारहाण झाल्याच्या घटनाही समोर आल्या आहेत.
वादाच्या भोवऱ्यातील ‘एज्युक्विटी’ कंपनी
या सर्व गोंधळाच्या केंद्रस्थानी ‘एज्युक्विटी करिअर टेक्नॉलॉजी’ ही कंपनी आहे. SSC स्वतः ऑनलाइन परीक्षा घेत नाही, तर खासगी कंपन्यांना (व्हेंडर) हे कंत्राट देते. एप्रिल २०२५ पर्यंत हे कंत्राट टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस (TCS) कडे होते, मात्र त्यानंतर ते ‘एज्युक्विटी’ला देण्यात आले.
विशेष म्हणजे, याच कंपनीला २०२० मध्ये केंद्र सरकारने कोणत्याही प्रकारची परीक्षा घेण्यासाठी अपात्र ठरवले होते. तसेच, मध्य प्रदेशातील पटवारी आणि शिक्षक पात्रता परीक्षा (MPTET) आणि महाराष्ट्रातील एमबीए (CET) परीक्षेतही या कंपनीच्या कारभारात पेपरफुटी आणि गैरप्रकारांचे गंभीर आरोप झाले होते. इतका वादग्रस्त इतिहास असूनही, केवळ कमी खर्चात बोली लावल्याने SSC ने लाखो विद्यार्थ्यांचे भविष्य या कंपनीच्या हाती सोपवले, असा आरोप विद्यार्थी करत आहेत.
विद्यार्थ्यांचा आक्रोश आणि सरकारच्या भूमिकेवर प्रश्नचिन्ह
या गैरव्यवस्थेविरोधात विद्यार्थ्यांनी सोशल मीडियावर #SSCMismanagement आणि #SSCVendorFailure यांसारखे हॅशटॅग ट्रेंड केले. ३१ जुलै रोजी ‘दिल्ली चलो’चा नारा देत हजारो विद्यार्थी रस्त्यावर उतरले. त्यांच्या प्रमुख मागण्या खालीलप्रमाणे आहेत:
- ‘एज्युक्विटी’ कंपनीचे कंत्राट तात्काळ रद्द करून ते पुन्हा TCS ला द्यावे.
- १३ ऑगस्ट रोजी होणारी SSC CGL परीक्षा पुढे ढकलावी.
- या संपूर्ण प्रकरणाची पारदर्शक चौकशी व्हावी.
- पीडित विद्यार्थ्यांसाठी सरकारी खर्चाने पुन्हा परीक्षा घ्यावी.
मात्र, विद्यार्थ्यांचे म्हणणे ऐकून घेण्याऐवजी दिल्ली पोलिसांनी आंदोलक विद्यार्थी आणि शिक्षकांना ताब्यात घेतले आणि त्यांच्यावर लाठीचार्ज केल्याचा आरोप आहे. या संपूर्ण प्रकरणात सरकारचे मौन आणि विद्यार्थ्यांप्रति दाखवलेली असंवेदनशीलता यावर विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी यांनी टीका करत याला मोदी सरकारचे अपयश म्हटले आहे. हे प्रकरण केवळ एका परीक्षेपुरते मर्यादित नसून, देशातील संपूर्ण भरती प्रक्रियेच्या ढासळलेल्या स्थितीचे प्रतीक बनले आहे.